Tomasz Magda, Autor w serwisie anty.expert

Lokalna kopia chmury na przykładzie Office365

17 września 201919 grudnia 2021

Pewnie już zauważyliście nawoływania firmy Veeam, by zapewnić sobie kopię lokalną danych przechowywanych w chmurze Microsoft. Jeśli zastanawiacie się po co to robić, wyjaśnię w kilku zdaniach, kiedy taka kopia może stać się absolutnie niezbędna. Bonusowo, ten wpis zawiera instruktażowe nagranie wideo, jak skopiować nasze dane z usługi Office365 na dysk lokalny, krok po kroku.

Zacznę od tego, że jak zwykle chodzi o właściwe zrozumienie usług, które nabywamy i uważne czytanie regulaminów. Finalnie przecież, odpowiedzialność za właściwie funkcjonowanie naszych systemów zawsze spada na nas. Ktoś powie, ale przecież mamy SLA (Service Level Agreement) z Microsoftu. Zerknijmy zatem, co obiecuje nam dostawca, gdy mowa o Office365 i usłudze Exchange, SharePoint czy OneDrive, tutaj wersja pełna SLA, a poniżej esencja skażona nieco moim spojrzeniem.

Po pierwsze uptime na poziomie 99,9%, czyli czas nieprzerwanej pracy, a więc, co podkreślam – poziom dostępności usługi. Łatwo policzyć, że usługa może być niedostępna około 9h rocznie i nikt nas za to nie będzie przepraszał. Microsoft pozwala liczyć przestój na użytkownika, a więc uwzględnia także iloczyn.
Rekompensaty finansowe, które stanowią procent wartości opłaty za usługę, a więc nigdy nie przewyższą miesięcznego kosztu użytkowania Office365. Zazwyczaj w gradacji:
- < 99,9% – 25%
- < 99,0% – 50%
- < 95,0% – 100%

Jeśli w tym miejscu liczyliście na więcej, to niestety tak to przeważnie wygląda u usługodawców chmurowych i w branży telekomunikacyjnej.

SLA firmy Microsoft jest rozbudowane i zawiera także gwarancje jakości w zakresie dostarczania poczty czy też efektywności antywirusa i filtrów antyspamowych. Spróbujcie jednak znaleźć zadośćuczynienie za utratę danych! O dane zadbaj sam!

Kiedy więc przyda się kopia? Gdy usuniecie, zaszyfrujecie, nadpiszecie swoje dane lub „pomoże” Wam w tym jakiś złośliwy robak. Gdy Wasz administrator usunie niewłaściwe konto. Jeśli zechcecie zmienić dostawcę. A może zrobicie sobie roczne wakacje, także od płacenia. Może się zdarzyć i to wcale nie jest takie rzadkie, że dostawca wypowie Wam umowę, bo naruszycie jakiś punkt regulaminu. Jak widać, kilka powodów robienia lokalnej kopii chmury się znalazło 🙂

Poniżej wideo – jak to zrobić.

Nadmiarowość, czy odtwarzanie po awarii?

4 sierpnia 20197 marca 2022

Czym jest uptime i jak się to ma do czasu przestoju? Ile dziewiątek po przecinku gwarantuje względny spokój, gdy mowa jest o wysokiej dostępności infrastruktury informatycznej? I na koniec, na co postawić: na nadmiarowość, czy może na błyskawiczne odtwarzanie po awarii?

Czy wiesz jaki poziom dostępności mają Twoje systemy? Najlepsze centra danych w Polsce (np.: Atman, Beyond, Exea, Polcom, T-mobile), mogą pochwalić się niezawodnością na poziomie 99,99%. Oznacza to, że ich przestój w skali roku nie przekroczy godziny. Zwracam jednak uwagę, że procenty dotyczą określonych usług. Już tłumaczę. Powiedzmy, że zdecydujemy się na usługę kolokacji, czyli wynajmujemy miejsce w szafach teletechnicznych w centrum danych. Usługodawca deklaruje cztery dziewiątki. Czy w związku z tym nasze środowisko także będzie miało dostępność na poziomie 99,99%? Najprawdopodobniej nie. Wysoka dostępność dotyczy systemów zbudowanych w centrum danych, w tym zasilania, łączności, klimatyzacji, itp. Wystarczy, że architektura naszego rozwiązania została zaprojektowana bez nadmiarowości. Czyli do szaf wynajętych w centrum danych włożymy pojedyncze urządzenia. Wówczas niestety, poziom dostępności naszego środowiska IT będzie równy poziomowi dostępności najsłabszego elementu.

Czas nieprzerwanej pracy systemów określany jako uptime, dotyczy każdego elementu infrastruktury IT. Projektując wysokodostępne środowisko IT należy eliminować pojedyncze punkty awarii. Robimy to dublując urządzenia z najniższym przeciętnym uptime. Właściwie, to robimy to dublując wszystko co się da 🙂 Jedyne odstępstwa dotyczą usług, których niedostępność nie zatrzymuje procesów krytycznych dla działalności operacyjnej. W ten sposób istotnie zmniejszamy ryzyko wystąpienia przestojów. Naturalnie, poszczególne systemy nie muszą mieć jednakowego poziomu dostępności. Ustalanie precyzyjnych wskaźników dla każdej usługi wpływa wprost na poziom nakładów na środowisko IT i na rodzaj i koszt Disaster recovery.

Wysoka dostępność (HA) jest pochodną nadmiarowości. Odtwarzanie awaryjne uznać powinniśmy za uzupełnienie HA, bo odpowiada na problemy, których nie rozwiąże nawet rozproszony geograficznie klaster wysokiej dostępności. Disaster recovery (np. DRaaS) to ostatnia deska ratunku, gdy nasze systemy padną ofiarą cyberataku lub co bardziej prawdopodobne, staną się niedostępne przez jakiegoś wirusa szyfrującego. Moje doświadczenia pokazują, że nadmiarowość i odtwarzanie po awarii, które według najlepszych praktyk ITIL powinny być komplementarne, bardzo często rozdziela tytułowe „czy”.

Czy małe i średnie firmy potrzebują Disaster recovery?

29 lipca 201917 listopada 2020

Znawcy tematu (celowo unikam słowa eksperci) twierdzą, że Ciągłość Działania i Disaster recovery są dla firm z ustabilizowanymi przychodami. Firmy te z natury rzeczy doskonalą procesy. Co Wy na to? No właśnie, jak zwykle to zależy. Czy mała firma udostępniająca swoje systemy transakcyjne klientom i kontrahentom przetrwa kryzys w postaci dwudniowego przestoju serwerów? Pewnie tak, ale statystycznie ma o wiele mniejsze szanse niż firma duża.

W Stanach Zjednoczonych Ameryki, powstała ku przestrodze i pewnie „na zachętę” 😉 pewna statystyka. Mówi się w niej, że aż 93% firm, których centra danych nie funkcjonowały 10 lub więcej dni, ogłosiły upadłość w ciągu roku. Na dokładkę, ponad 60% firm, które całkowicie utraciły dane, zamknięto w przeciągu sześciu miesięcy. Statystyka pochodzi z NARA, czyli National Archives and Records Administration, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: Krajową Administrację Archiwów i Rejestrów. Danych źródłowych nie widziałem, ale domyślam się, że próba została dobrana rzetelnie przez wzgląd na rangę instytucji.

Jak to wygląda u nas? Polskich statystyk chyba jeszcze nikt nie zrobił (kto widział lub słyszał niech napisze, odwdzięczę się!). Tyle, że my Polacy jesteśmy bardzo zaradni i nie takie rzeczy przeżyliśmy 😉 A tak na poważnie. Odporność biznesu jest pochodną rodzaju biznesu i rozkładu przychodów. Jeśli na przykład nasze przychody mają liniowy charakter, wówczas nakłady na Ciągłość Działania są niezbędne. Jeśli działamy projektowo, wtedy mamy mniejszą wrażliwość na przerwy dostępności infrastruktury informatycznej i aplikacji.

Pamiętajmy przy tym wszystkim o tym jaką mamy „poduchę”. Chodzi o to, jakie mamy kapitały własne, aktywa szybko zbywalne, stan konta, itd. Zazwyczaj, małe firmy mają płynność opartą na rolowaniu należności. Wówczas, wszelkie zasoby gotówki są w obrocie lub są natychmiast reinwestowane, a limity kredytowe są bardzo małe lub nie ma ich wcale. W takiej sytuacji, przerwa napływu gotówki powoduje natychmiastowe problemy płatnicze. O tym, że jak krytyczna jest płynność finansowa przekonywać nie muszę. Jeśli do tego dołożyć: problemy wizerunkowe związane z przestojem, kary umowne, to niebezpiecznie zbliżamy się do scenariusza, który może położyć firmę. Dlatego, moim zdaniem Disaster recovery jako usługa (DRaaS) to pozycja obowiązkowa dla małego i średniego biznesu.

IT Disaster Recovery Plan w wersji mini

26 marca 20198 grudnia 2020

Krótko i konkretnie o tym, co powinno się znaleźć w Planie Odtwarzania po awarii dla obszaru IT. Kto zmierzył się z tym tematem ten wie, że są atrakcyjniejsze formy spędzania czasu. Mimo wszystko, gdy się już go popełni, satysfakcja gwarantowana 😉 Jeśli zabieracie się za samodzielne opracowanie planu, być może ten artykuł pomoże Wam uporządkować myśli.

Dla porządku, IT Disaster Recovery Plan jest częścią Zarządzania Ciągłością Działania (Business Continuity Management – BCM), a dokładnie jest jednym z dokumentów Planu Ciągłości Działania. Celem BCM jest zapewnienie dostępności krytycznych procesów i zasobów nawet w sytuacji kryzysowej, a więc na przykład w trakcie awarii. BCM obejmuje wszelkie procesy i zasoby występujące w organizacji. Tymczasem Plan Odtwarzania po awarii skupia się na obszarze teleinformatycznym.

Jak każdy plan, wymaga formy pisemnej. Warto go mieć pod ręką. Co powinien zawierać IT Disaster Recovery Plan, wymieniam w kolejności:

Analiza Ryzyk, czyli przed czym mamy się chronić. Podczas analizy proponuję skupić się na procesach krytycznych. Biznes musi wiedzieć też o pozostałych operacjach, które nie zostaną obsłużone w razie awarii. Pamiętajmy, że to zarząd ostatecznie zdecyduje, które procesy mamy podtrzymać.
Analiza Wpływu na Biznes (BIA) skoro mamy już opisane zagrożenia, to teraz przypisujemy im oddziaływanie. Przyczyna – skutek – konsekwencje. Polecam tutaj proste tabelki i matrycę, która „wyostrza optykę”. Bardzo ważne to wyliczenia, np. koszty przestoju, utraconych korzyści, itd.
Katalog usług i map zależności – to zadanie może być przykre, bo pisanie katalogu usług dla klienta wewnętrznego, gdy służyć ma tylko jednemu celowi, słabo się broni. Jak dla mnie, wystarczy przyłożyć każdy proces krytyczny do odpowiedniego systemu czy aplikacji i tak powstanie nam lista zasobów, które musimy podtrzymać podczas awarii.
Parametryzacja RTO & RPO, czyli określamy dla każdego procesu oczekiwany czas odtworzenia oraz akceptowalny przez organizację poziom utraty danych. Namawiam, by „odczarować” akronimy.

Koniecznie trzeba zrobić przymiarkę, ile będzie kosztował przyjęty zakres ochrony. Jeśli poza podstawowymi procesami mamy chronić także coś więcej, koniecznie sprawdźmy czy to ekonomicznie uzasadnione. Znowu, niech zdecyduje biznes.

Według mnie to najważniejsze punkty IT Disaster Recovery Planu. Mniej znaczy więcej. Zawsze można coś dopisać 🙂

Czy kopia zapasowa (backup) to ratunek od przestoju?

14 października 201817 listopada 2020

Po co nam usługi disaster-recovery, przecież my nie żyjemy w Ameryce. W końcu jakie jest prawdopodobieństwo katastrofalnego zdarzenia, które akurat zniszczy nasz budynek? Uwielbiam taką retorykę! A już Albert Einstein mówił: „Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona”. Proponuję zatem nieco poszerzyć nasze horyzonty i rozważyć, czy rzeczywiście w każdym przypadku dobrze wykonany backup to ratunek od przestoju.

Skojarzenie dotyczące katastrof najczęściej bierze się z rozdzielnego tłumaczenia wyrazów „disaster” i „recovery”. Wówczas krążymy wokół zdarzeń kategorii: tornado, upadek statku powietrznego, pożar czy powódź. Tymczasem już Google Translator to zestawienie wyrazów tłumaczy jako: „odzyskiwanie po awarii”. A że awaria me wiele imion i zwykle wydarzy się w najgorszym momencie, to i jest miejsce na rozważania czy ten firmowy backup to na pewno odpowiedź na każdą sytuację. Odpowiedź oczywiście jest przecząca.

Pora na konkrety. Kiedy zdecydowanie potrzebujesz usług disaster-recovery:

Jeśli przetwarzasz dane we własnej serwerowni, która nie spełnia standardu Uptime Institute Tier II lub ANSI/TIA-942 Tier 2.
Gdy nie dublujesz kluczowej infrastruktury (serwery, przełączniki) i nie stosujesz mechanizmów wysokiej dostępności (high availability).
Gdy sprzęt, którego używasz ma więcej niż 3 lata i jest już po gwarancji.
Jeśli Twój kontrakt serwisowy z dostawcą przewiduje naprawę lub wymianę w następnym dniu roboczym (np. 8x5xNBD).
Jeśli godzinna przerwa w dostępności choćby jednego serwera jest biznesowo nie do zaakceptowania.
Jeśli nie masz własnego zespołu IT lub masz tylko jednego fachowca.
Gdy nie masz ubezpieczenia typu business interruption rozszerzonego o systemy IT i dane[1].
Jeśli przywracanie z kopii zapasowej krytycznego serwera zajmuje kilka godzin.

Nawet jeśli tylko jeden z punktów pasuje do sytuacji jaką masz w firmie, powinieneś poważnie rozważyć usługi z zakresu disaster-recovery, np. DRaaS. Jeśli pasujących punktów jest więcej (wyłączając oczywiście pkt. 5 i 7), wówczas ryzyko wystąpienia przestoju jest bardzo wysokie. Kopia zapasowa jest niezbędna, jednak nie przywróci normalnego funkcjonowania, gdy pojawi się problem sprzętowy. W takiej sytuacji potrzebny jest szybki start na innym sprzęcie np. w zapasowej lokalizacji lub w chmurze publicznej dostawcy nawet w ciągu 15 minut.

[1] na dzień pisania tego artykułu w Polsce nie znalazłem takiej oferty.